„პეპი გრძელწინდა“, „ძმები ლომგულები“, „სახურავის ბინადარი კარლსონი“, „ლიონებერგელი ემილი“ და ბავშვების საყვარელი სხვა წიგნების ავტორი ასტრიდ ანა ემილია ლინდგრენი დღეს, 14 ნოემბერს 117 წლის გახდებოდა. შვედ მწერალს, რომლის წიგნებმა ბავშვების მიმართ მსოფლიოს დამოკიდებულება შეცვალა, თავისი შემოქმედებით ყველა პატარას ბებიას გახდა.
თავის ავტობიოგრაფიულ წიგნში, ასევე „ომის დღიურებში“ მწერალი ომზე, მშვიდობაზე, ქორწინებაზე, ბედნიერებაზე, წიგნებზე და ადამიანებზე წერს, ბავშვების კითხვებს პასუხობს და მშობლებს რჩევებს უზიარებს. გთავაზობთ ერთად გადავავლოთ თვალი იმ ადამიანის ფრაზებს, რომელმაც ბავშვებს დაუვიწყარი წიგნები აჩუქა.
რას არ აქვს აზრი
„აზრი არ აქვს ფულის, ნივთების და საქმეების შეგროვებას, ცნობილ ადამიანად ქცევას და ჟურნალების ფურცლებზე თავის მოწონებას. მარტოობის და სიჩუმის ისეთ შიშს, რომ ერთხელაც ვერ იპოვოთ დრო იმაზე ფიქრისთვის – რა ვუყო ჩემს მოკლე, მიწიერ ცხოვრებას?“
როგორ ვიყო ის, ვინც ვარ
„პირველ რიგში, მინდა, რომ ჩემს შვილებთან ვიყო, შემდეგ – ჩემს მეგობრებთან და კიდევ მინდა, რომ ის ვიყო, ვინც ნამდვილად ვარ. თუ მარტო დარჩენა არ ისწავლა, ადამიანს ბედის დარტყმებისგან ვერაფერი დაიცავს. ეს ერთ-ერთი ყველაზე მთავარი რამ არის ცხოვრებაში.“
სიყვარულისა და მარტოობის შესახებ
„ძალიანაც რომ გინდოდეს, ბოლომდე არავინ იხსნება.. ყველანი ჩაკეტილები ვართ ჩვენს მარტოობაში. ყველა ადამიანი მარტოა, იმის მიუხედავად, რომ ზოგს გარშემო იმდენი ადამიანი ახვევია, რომ საკუთარ მარტოობას ვერ ამჩნევს ან ვერ ხვდება ერთ მშვენიერ დღემდე…. მაგრამ შეყვარებული ხარ და ეს მშვენიერი მდგომარეობაა.“
ომზე
„დღეს დაიწყო ომი. არავის უნდოდა ამის დაჯერება. გუშინ შუადღის შემდეგ ელსა გულანდერთან ერთად, ვასა-პარკში ვიჯექით. ბავშვები თამაშობდნენ და გარშემო გვირბენდნენ, ჩვენ კი ჰიტლერს მთელი გულით ვლანძღავდით და მივედით დასკვნამდე, რომ ომი არ მოხდებოდა და აი, დღეს! დილით გერმანელებმა ბევრი პოლონური ქალაქი დაბომბეს და პოლონეთში სხვადასხვა მხრიდან შეიჭრნენ. ბოლო წუთამდე ვცდილობდი მარაგების გაკეთებისთვის თავი ამერიდებინა, მაგრამ დღეს ცოტა კაკაო, ცოტა ჩაი, ცოტა საპონი და კიდევ რაღაცები ვიყიდე.
საშინელი შიში მოედო ყველას და ყველაფერს. რადიო მთელი დღე სიახლეებს გადასცემს. ბევრი სამხედრო მოსამსახურეს გაიწვიეს. პირადი მანქანებით გადაადგილება აიკრძალა. ღმერთო, დაეხმარე ჩვენს საცოდავ, სიგიჟით შეპყრობილ პლანეტას!“
ბავშვებზე
„ყველაზე საშინელია, როცა ბავშვს თამაში არ შეუძლია. ასეთი ბავშვი პატარა მოსაწყენ მოხუცს ჰგავს, რომლისგან დროთა განმავლობაში, ზრდასრული მოხუცი გაიზრდება, რომელსაც სამწუხაროდ, სიბერის მთავარი უპირატესობა – სიბრძნე არ გააჩნია. საიდან უნდა ჰქონდეს სიბრძნე, თუ ადამიანს არ აქვს განვითარებული ფანტაზია და კეთილშობილება, და შესაბამისად, არც თამამი იდეები, არც ღრმა აზრები, არც გრძნობები?“
„დაანებეთ ბავშვებს თავი, მაგრამ ახლოს იყავით იმ შემთხვევისთვის, თუ საჭირო გახდა“.
„ვიცოდი, რა მინდოდა და რა არა. ბავშვი მინდოდა, მისი მამა – არა.“
“ჩემში ცხოვრობს ბავშვი, რომელსაც გაზრდა არ უნდა”
რა არის ცხოვრება
„მე უბრალოდ ვცხოვრობ… აწმყო იმდენად საინტერესო და შინაარსიანია, რომ თითქოს დრო არ მრჩება იმისთვის, რომ მომავალზე შევშფოთდე. მგონია, რომ ყოველი დღე ისე უნდა იცხოვრო, როგორც ერთადერთი. „სწორედ ეს დღეა ცხოვრება“. მაგრამ ზოგჯერ ვგრძნობ, რომ იმდენი მინდა და ვხვდები, ვეღარ მოვასწრებ. ვფიქრობ, რომ ცხოვრება ხანმოკლე უაზრობაა, რომლის შემდეგ დიდი სიჩუმე დგება. მაგრამ ის მოკლე დრო, რაც დედამიწაზე გვაქვს, შინაარსით უნდა ავავსოთ.
მშვიდობაზე
„ღმერთო, რამდენი ტკივილია მსოფლიოში.“
„დედამიწაზე ნამდვილ მშვიდობას ვერ ნახავთ – ალბათ ეს მიუწვდომელი მიზანია. კაცობრიობა მთელი ისტორიის განმავლობაში მხოლოდ სისასტიკესა და ომებს მიჰყვება და ის მყიფე მშვიდობა, რომლის მიღწევაც ზოგჯერ ხერხდება, მუდამ საფრთხის ქვეშაა.“
საკუთარ თავზე
„თუ ვინმეს ბნელი ბავშვობა ოდნავ მაინც გავანათე, ბედნიერი ვარ.“
საიდან მოდის ბედნიერება
„ბედნიერება შინიდან მოდის და არა სხვებისგან.“
რა არის ქორწინება
„ნამდვილი გამოცანაა, როგორ ახერხებენ ადამიანები ქორწინებაში ცხოვრებას. ჩემი აზრით, ძალიან ადრე უნდა იქორწინო. მეორე მხრივ, არიან სულელები, რომლებიც ერთხელ, ორჯერ, მესამედაც კი ქორწინდებიან, თანაც მოწიფულ ასაკში. ერთი რამ ვიცი… სამყაროში არ არსებობს ისეთი მამაკაცი, რომელიც ახალ ქორწინებას მომანდომებდა. მარტო ყოფნის შესაძლებლობა წარმოუდგენელი ბედნიერებაა – დაკავდე საკუთარი თავით, გქონდეს შენი აზრი, იმოქმედო დამოუკიდებლად, თავად გადაწყვიტო, თავად მოაწყო შენი ცხოვრება, იძინო, იფიქრო!“
რატომ უნდა ვაფასებდეთ ბავშვებს
„ძალიან მინდა, რომ ჩვენ, დიდებმა, რაც შეიძლება მალე ვისწავლოთ ბავშვების პატივისცემა, იმის სერიოზულად გაცნობიერება, რომ „პატარა ბავშვებიც ადამიანები არიან“ და შედეგებზე პასუხს ვაგებდეთ. ამასთან დაკავშირებით მე„თავისუფალი აღზრდის“ მომხრე ვარ. ძალიან ხშირად ადამიანები ამაში უზნეობას ხედავენ. ბავშვები ცუდად მოიქცნენ -შეიძლება უბრალოდ თავი გააქნიოთ და უპასუხისმგებლო მშობლებსა და „თავისუფალ აღზრდაზე“ რაღაც ჩაიბუზღუნოთ. ეს უსამართლოა და აფერხებს წინსვლას.“
რისთვის არის წიგნები საჭირო
„წიგნს ვერაფერი შეგიცვლის. წიგნი წარმოსახვას საკვებს აძლევს. თანამედროვე ბავშვები უყურებენ ფილმებს და ტელევიზორს, უსმენენ რადიოს, კითხულობენ კომიქსებს – ეს ყველაფერი, რა თქმა უნდა, საინტერესოა, მაგრამ ფანტაზიასთან ძალიან ცოტა კავშირი აქვს. წიგნთან მარტო დარჩენილი ბავშვი, თავისი სულის საიდუმლო კუნჭულებში, საკუთარ სახეებს ქმნის და მათ არაფერი შეედრება. ეს სახეები ადამიანს აუცილებლად სჭირდება. როცა ბავშვის ფანტაზია მათ შექმნას ვეღარ შეძლებს სწორედ იმ დღეს გაღარიბდება კაცობრიობა.“
ასტრიდ ლინდგრენი 2002 წელს, 95 წლის ასაკში გარდაიცვალა. ის ერთადერთი მწერალია, რომელსაც სიცოცხლეშივე ძეგლი დაუდგეს. მოგვიანებით, მუზეუმი გაუხსნეს და შვედეთის საუკუნის ადამიანის წოდება მიანიჭეს. მისი ნაწარმოებები მსოფლიოს 85 ენაზე ითარგმნა და 100-ზე მეტ ქვეყანაში გამოიცა.
