ბელგია დასავლეთ ევროპაში, საფრანგეთსა და გერმანიას შორის მდებარე პატარა ქვეყანაა, სადაც ევროკავშირის დედაქალაქი მდებარეობს. ის შოკოლადის სამშობლოა, სამი ოფიციალური ენა და მსოფლიოში ერთ-ერთი ყველაზე ლამაზი არქიტექტურა აქვს.
ჩვენ გიამბობთ 15 მნიშვნელოვან და საინტერესო ფაქტს ბელგიის შესახებ, რაც ამ ქვეყნის კულტურის, ისტორიის და უნიკალური თავისებურებების უკეთ გაგებაში დაგეხმარებათ.
- სამი ოფიციალური ენა
ბელგია ერთ-ერთია იმ მცირერიცხოვან ქვეყნებს შორის, სადაც სამი ოფიციალური ენაა:
ფრანგული – სალაპარაკო ენაა ვალონიაში (სამხრეთი) და ბრიუსელში.
ჰოლანდიური (ფლამანდური) – ძირითადი ენაა ფლანდრიაში (ჩრდილოეთი), სადაც მოსახლეობის დაახლოებით 60% ცხოვრობს.
გერმანული ძირითადი ენაა აღმოსავლეთ მუნიციპალიტეტებში, სადაც დაახლოებით 75,000 ადამიანი ცხოვრობს.
ეს მხოლოდ ადმინისტრაციული დაყოფა არ არის, ენასთან დაკავშირებული საკითხები ბელგიის პოლიტიკისა და იდენტობისთვის ყველაზე მნიშვნელოვანია.
ფლამანდიელები და ვალონები ერთმანეთისგან ისტორიით, კულტურით, ეკონომიკითა და მენტალიტეტითაც კი განსხვავდებიან. ფლანდრია უფრო მდიდარი, განვითარებული და ნიდერლანდებისკენ ორიენტირებულია. ვალონიას ძლიერი წარმოება აქვს, მაგრამ ფლანდრიას ზრდის ტემპით ჩამორჩება.
ამდენმა განსხვავებამ დროთა განმავლობაში რეგიონებს შორის დაძაბულობა გამოიწვია, რასაც ავტონომიის მოთხოვნები და სეპარატიზმიც კი მოჰყვა. 2010–2011 წლებში ბელგიამ რეგიონებს შორის დავების გამო, 541 დღე მთავრობის გარეშე გაატარა, რაც ერთგვარი მსოფლიო რეკორდია.
ყველაფრის მიუხედავად, ბელგია ერთიანი ქვეყანაა, მისი დედაქალაქი კი სამყაროებს შორის ორენოვანი ხიდია.
- ევროკავშირის დედაქალაქი და ნატოს შტაბ-ბინა
მიუხედავად იმისა, რომ ბრიუსელი ოფიციალურად ევროკავშირის დედაქალაქი არ არის, ევროპის დე ფაქტო პოლიტიკური ცენტრია. მასში განთავსებულია:
ევროკომისია – ევროკავშირის აღმასრულებელი ორგანო.
ევროკავშირის საბჭო – სადაც ძირითადი გადაწყვეტილებები მიიღება. ევროპარლამენტი ზოგიერთ სესიას ბრიუსელში მართავს.
ბელგიაში, ბრიუსელში მდებარეობს ჩრდილოეთ ამერიკისა და ევროპის 32 სახელმწიფოსგან შემდგარი სამხედრო-პოლიტიკური ალიანსის, ნატოს შტაბ-ბინა, რომლის მიზანს ჩრდილოატლანტიკური ხელშეკრულებით განსაზღვრული მიზნებისა და ამოცანების შესრულება წარმოადგენს.
ქალაქში საერთაშორისო ორგანიზაციების 40 000-ზე მეტი თანამშრომელი ცხოვრობს. მათ შორის არიან დიპლომატები, ლობისტები და ჟურნალისტები. ამის გათვალისწინებით, ბრიუსელი მსოფლიოში ერთ-ერთ ყველაზე საერთაშორისო ქალაქია.
- 1500 სახეობის ლუდი
ბელგია მსოფლიოს ნებისმიერ სხვა ქვეყანაზე მეტ ლუდს აწარმოებს – დაახლოებით 1500 სახეობას.
ლუდის ხარშვა აქ უძველესი ტრადიციაა, რომელიც შუა საუკუნეებიდან იღებს სათავეს. მონასტრები ლუდს, როგორც წყლის უსაფრთხო ალტერნატივას მე-12 საუკუნიდან ხარშავდნენ. დღეს ეს სასმელი იუნესკოს მიერ არამატერიალურ კულტურულ მემკვიდრეობად არის აღიარებული.
მონასტრის ბერები ტრაპისტულ ლუდს მსოფლიოს 11 მონასტერში ამზადებენ – მათგან ექვსი ბელგიაშია. ყველაზე ცნობილია Westvleteren 12, რომლის შეძენაც შეუძლებელია, რადგან მხოლოდ წინასწარი შეთანხმებით გასცემენ.
ლამბიკის ლუდი სპონტანური ფერმენტაციით მზადდება ველური ქერისა და ბაქტერიისაგან, რომელიც სენ ვალიში, ბრიუსელში ბინადრობს. მას ხშირად მუხის კასრებში აძველებენ ალუბალთან და ჟოლოსთან ერთად. ლამბიკის ლუდი ბელგიური სამზარეულოს განუყოფელი ნაწილია.
თითოეულ რეგიონს თავისი თავისებურებები აქვს:
ფლანდრიაში – მჟავე ლუდებს აწარმოებენ (Flanders Red Ale).
ვალონიაში – სიდრს და ღია ფერის ლუდს.
ბრიუსელში – ლამბიკს.
ბელგიურ ლუდს სპეციალური, გაცხელებული ჭიქებით მიირთმევენ ყველთან, ხორცთან ან შოკოლადთან ერთად. ამ ქვეყანაში ლუდს დასათრობად კი არა, ურთიერთობებისა და სიამოვნებისთვის მიირთმევენ
- ვაფლი
ბელგიაში ვაფლის ორი ძირითადი სახეობა არსებობს, რომლებიც ხშირად ერთმანეთში ერევათ.
ბრიუსელის ვაფლი ღია ფერის, მართკუთხა ფორმისაა და დიდი „უჯრები“ აქვს. ის გაზქურაზე ცხვება და შაქრის პუდრასთან, მარწყვთან, ათქვეფილ ნაღებთან ან შოკოლადთან ერთად მიირთმევენ.
ლიეჟის ვაფლი მკვრივი და ტკბილია და კარამელიზებული შაქრის ნაჭრებს შეიცავს. ცომი საფუარითა და კარაქით მზადდება და ტაფაზე იწვება.
ბრიუსელის ვაფლის ისტორია მე-18 საუკუნეში დაიწყო, როდესაც მას სამეფო დღესასწაულებზე მიირთმევდნენ.
ვალონიური ლიეჟის ვაფლი მოგვიანებით გამოჩნდა და ქუჩის კვების სიმბოლოდ იქცა.
დღეს ბელგიაში ვაფლი დესერტზე მეტი – ეროვნული ბრენდია. ბრიუსელის, ანტვერპენისა და ბრიუგეს ქუჩებში ასობით ვაფლის დახლი დგას, რომლებიც სხვადასხვა შიგთავსიან ვაფლს გვთავაზობენ: შოკოლადით, ნაყინით, ბანანით და ლიქიორით.
ნამდვილი ბელგიური ვაფლი შეფუთვით არ იყიდება. ის ადგილზე ცხვება და ცხელ-ცხელი იყიდება.
- მსოფლიოში საუკეთესო შოკოლადი
ბელგიური შოკოლადი მსოფლიოში საუკეთესოთა შორისაა. მისი ისტორია მე-19 საუკუნეში დაიწყო, როდესაც ბელგიამ კონგოს კოლონია შეიძინა. ანტვერპენის პორტიდან ქვეყანაში მაღალი ხარისხის კაკაო შემოვიდა და ადგილობრივმა საკონდიტროებმა ექსპერიმენტები დაიწყეს.
ბელგიური შოკოლადი მხოლოდ სუფთა კაკაოს კარაქს და არც ერთ წვეთ მცენარეული ცხიმს შეიცავს.
ხელით მზადდება – შოკოლადის მწარმოებლების უმეტესობა ტრიუფელს დღემდე ხელით ამზადებს.
ტემპერირება რთული პროცესია, რომელიც შოკოლადს გლუვს და ხრაშუნას ხდის.
1912 წელს ტრიუფელის გამოგონებამ საკონდიტრო ნაწარმის სამყაროში რევოლუცია მოახდინა.
დღეს ბელგია წელიწადში 170 000 ტონა შოკოლადს აწარმოებს და აქედან 2000-ზე მეტი სახეობის ტრიუფელია, თუმცა, ნამდვილი შოკოლადი სუპერმარკეტებში არ გვხვდება – ის პატარა სახელოსნოებში იყიდება, სადაც ოსტატი ყველა მომხმარებელს სახელით იცნობს.
- ბრიუგე – „ჩრდილოეთის ვენეციური მარგალიტი“
ბრიუგე ტურისტულ ღირსშესანიშნაობაზე მეტია. ეს ცოცხალი ზღაპარია, რომელიც მე-15 საუკუნის სულისკვეთებას ინარჩუნებს.
ბრიუგე ოდესღაც ევროპის ერთ-ერთი უმდიდრესი ქალაქი და სკანდინავიურ ქვეყნებთან ვაჭრობის ცენტრი იყო. არხების წყალობით, რომლებზეც მარილით, ქსოვილითა და ღვინით სავსე გემები დაცურავდნენ, ბრიუგე „ჩრდილოეთის ვენეციად“ იქცა.
მე-16 საუკუნეში მდინარე გაიყინა, ამიტომ პორტმა თავისი მნიშვნელობა დაკარგა და ქალაქი თანდათან დავიწყებას მიეცა. ბრიუსელი სწორედ ამან გადაარჩინა – ქალაქში დიდი განვითარება არ მომხდარა და ცათამბჯენები არ აშენებულა.
მე-20 საუკუნეში ბრიუგე „ხელახლა აღმოაჩინეს“ და 2000 წელს იუნესკომ მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლად აღიარა.
დღეს შეგიძლიათ ბრიუგეს არხებზე, მე-15 საუკუნის ვაჭრის მსგავსად, ნავებით გაისეირნოთ.
მოინახულოთ ბელფორტი 47 მეტრიანი სამრეკლოთი.
ნახოთ წმინდა მარიამის ეკლესია, სადაც მაიერ ვან დენ ბრუკის ცნობილი მადონას ქანდაკება დგას და გასინჯოთ ადგილობრივი ლუდი – Brugse Zot.
ბრიუგე მუზეუმი არ არის, ქალაქია, რომელიც ისტორიით სუნთქავს, მაგრამ აწმყოთი ცხოვრობს.
- კომიქსების სამშობლო ევროპაში
ბრიუსელი არამარტო ბელგიის და ევროკავშირის, არამედ კომიქსების დედაქალაქიცაა! ქალაქის ქუჩებში 60-ზე მეტი ფერადი კედლის მხატვრობაა, რომელიც ტენტენის, სმურფების, ლაკი ლუკის და სხვა საყვარელი პერსონაჟების თავგადასავლებს აცოცხლებს.
ყველაფერი 1929 წელს ბელგიურ ჟურნალ Le Petit Vingtième-ში დაიწყო.
მალე გამოჩნდნენ სმურფები (პეიო, 1958) თეთრქუდიანი ჯუჯები, რომლებიც ბრენდად იქცნენ.
ასტერიქსი – მიუხედავად იმისა, რომ ფრანგებმა შექმნეს, პირველად ბელგიურ ჟურნალ Spirou-ში გამოქვეყნდა.
ლაკი ლუკი – კოვბოი იუმორის გრძნობით.
ბელგია ძლიერი საგამომცემლო ინფრასტრუქტურის ცენტრად სახელმწიფოს მხარდაჭერის, კითხვის კულტურის, ასევე შემოქმედებითი თავისუფლების წყალობით იქცა – კომიქსები აქ ხელოვნებად ითვლებოდა და არა „ბავშვურ სისულელედ“.
დღეს ბრიუსელი სამართლიანად ამაყობს კომიქსების მუზეუმით, კომიქსებით მოხატული ქუჩებით და ყოველწლიური ფესტივალით. კომიქსები ბელგიის ეროვნული იდენტობის ნაწილად იქცა.
- ანტვერპენი – ბრილიანტების ქალაქი
მსოფლიოში არსებული ყველა ბრილიანტის დაახლოებით 80% ანტვერპენზე გაივლის. ქალაქი მე-15 საუკუნიდან მოყოლებული, ბრილიანტების ჭრისა და ვაჭრობის ცენტრია.
მისი ისტორია მაშინ დაიწყო, როდესაც ებრაელმა და პორტუგალიელმა ვაჭრებმა ინდოეთიდან ბრილიანტები შემოიტანეს.
მოგვიანებით, ფლამანდიელმა ოსტატებმა ალმასის უნიკალური ჭრის ტექნიკა შეიმუშავეს, რომელიც დღემდე საუკეთესოდ ითვლება.
2007 წელს ანტვერპენში გაიხსნა „მსოფლიოს ბრილიანტის ცენტრი“, რომელსაც ბრილიანტის სავაჭრო ბაზრის დაცვა ევალება.
ამ ქალაქში ოთხი ბრილიანტის ბირჟა და ბრილიანტების ინდუსტრიაში დასაქმებული დაახლოებით, 1500 კომპანიაა. ანტვერპენში მდებარეობს მუზეუმი DIVA, რომელიც საიუველირო ხელოვნების, ჭრისა და დიზაინის ისტორიას ასახავს.
- ბელგია ძეგლების სიმჭიდროვის მიხედვით, მსოფლიო ჩემპიონია
ამ ქალაქის ყოველ კვადრატულ კილომეტრზე 10-ზე მეტი ისტორიული ძეგლია, რაც მსოფლიოში ერთ-ერთი ყველაზე მაღალი მაჩვენებელია.
ბელგიაში 100-ზე მეტი ციხესიმაგრე და გოთურ, ბაროკოს და ფლამანდურ სტილში აგებული ასობით ეკლესია და სააბატო მდებარეობს.
იუნესკოს მიერ მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლად არის აღიარებული 13 ობიექტი, მათ შორის ბელგიის არხები, ბრიუგეს ისტორიული ცენტრი, ტურნეს კათედრალი, ვალონიის ნახშირის მაღაროები და ა.შ.
- გენტი – ქალაქი, სადაც 10 დღის განმავლობაში არ სძინავთ
გენტი ფლანდრიის რეგიონში ქალაქი და მუნიციპალიტეტია. ის ყოველ ზაფხულს ევროპის ერთ-ერთ უდიდეს ქუჩის ფესტივალს Gentse Feesten-ს მასპინძლობს.
ფესტივალი 1969 წლიდან არსებობს. ის ბურჟუაზიული კულტურის წინააღმდეგ პროტესტის სახით დაიწყო და ეროვნული ერთიანობის, შემოქმედების და თავისუფლების სიმბოლოდ იქცა. ფესტივალზე ყოველწლიურად 1,5 მილიონი ადამიანი იკრიბება და თავდავიწყებამდე ერთობა.
10 დღის განმავლობაში ქალაქი უზარმაზარ სცენად იქცევა. ამ დროის განმავლობაში სკვერებში, ქუჩებსა და პარკებში უფასო კონცერტები, წარმოდგენები და სინათლის ინსტალაციები იმართება და ღია ცის ქვეშ სამხატვრო გალერეები იხსნება. ამ 10 დღის განმავლობაში ადამიანებს ძილი და დასვენება ავიწყდებათ და მხიარულების მორევში იძირებიან.
- ბელგიის ბუნება
ბელგია მხოლოდ ქალაქები არ არის. მას მრავალფეროვანი, ულამაზესი და ძალიან მოვლილი ბუნება აქვს, რომელსაც ხშირად ვერ ამჩნევენ.
ქვეყნის ჩრდილოეთით ფლანდრიის მინდვრები მდებარეობს წყლის არხებით და ჩრდილოეთის ზღვის 66 კმ-იანი სანაპირო ზოლით, კურორტებით, პლაჟებით და ველოსიპედის ბილიკებით.
ამ რეგიონის ცენტრი ტყიანი ბორცვებით, პარკებითა და უძველესი სასახლეებითაა ცნობილი. სამხრეთის მთიანი რეგიონი ხშირი ტყეები, მდინარეებითა და ულამაზესი ციხესიმაგრეებით დაგამახსოვრდებათ.
ბელგია იდეალური ადგილია მათთვის, ვისაც სურს ქალაქის აურზაურს თავი დააღწიოს და ამავდროულად ევროპის ცენტრში დარჩეს.
- სიურრეალიზმის სამშობლო
რენე მაგრიტი (1898–1967) ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი ბელგიელი სიურრეალისტი მხატვარია.
მისი ნამუშევრები მსოფლიოშია ცნობილი და ძალიან ძვირად ფასობს. მაგრიტის სტილმა კინოზე, მოდასა და რეკლამაზე მნიშვნელოვანი გავლენა მოახდინა.
- ფლამანდიური მხატვრობა – დასავლური ხელოვნების საფუძველი
ბელგია ევროპის ერთ-ერთი უდიდესი სამხატვრო სკოლის – ფლამანდიური მხატვრობის სამშობლოა.
XIV-დან XVII საუკუნემდე, ქვეყნის ჩრდილოეთმა რეგიონმა მსოფლიოს აჩუქა:
იან ვან ეიკი – ფლამანდიელი ფერმწერი. ითვლება ადრეული ჰოლანდიური ფერწერის ერთ-ერთ ფუძემდებლად. ევროპული ფერწერის, კერძოდ ადრეული ჩრდილოეთის რენესანსის ეპოქის ერთ-ერთი უდიდესი წარმომადგენელი.
რუბენსი – ბაროკოს გიგანტი, რომლის ტილოები მსოფლიოს მუზეუმებს ამშვენებს.
იერონიმუს ბოსხი – მხატვარი, რომელმაც ჯოჯოხეთი, ცოდვა და ადამიანური სისუსტე გამოსახა. მისი ცნობილი სურათები – ტკბობის ბაღი, სამოთხე, მოგვთა თაყვანისცემა დაცულია პრადოს მუზეუმში.
- ბელგიური რატუშა – გოთიკის შედევრი და თავისუფლების სიმბოლო
ბელგიის ერთ-ერთი სავიზიტო ბარათი მისი შუა საუკუნეების რატუშებია. ისინი უბრალოდ ადმინისტრაციული შენობები კი არა, ნამდვილი არქიტექტურული შედევრები და ურბანული დამოუკიდებლობის სიმბოლოებია.
ყველაზე ცნობილი რატუშებია:
ბრიუგეს მერია – გოთური საათის კოშკი ოქროს მამლით.
ლიეჟის მერია – სკულპტურული ფასადი, რომელიც წმინდანებს გამოსახავს.
მონსის მერია – ფლამანდიური რენესანსის ერთ-ერთი საუკეთესო ნიმუში.
გენტის მერია – ვარდის ფანჯრებით, კოშკებითა და ფრესკებით.
რატუშების უმეტესობა XIV-XVI საუკუნეებში აშენდა, როდესაც ქალაქები ავტონომიისთვის იბრძოდნენ.
რატუშა იმის ნიშანია, რომ ძალაუფლება ხალხს ეკუთვნის და არა მეფეს.
- ქვეყანა, რომელსაც ველოსიპედის ინფრასტრუქტურის ყველაზე მაღალი დონე აქვს
2025 წელს ანტვერპენი ველოსიპედის გაქირავების პოპულარობით ევროპის ლიდერი გახდა.
ბელგიის ყველა დიდ ქალაქში 6000 კმ-ზე მეტი ველოსიპედის ბილიკია. ყოველი 10 ბელგიელიდან 4 სამსახურისკენ მიმავალი გზის ნაწილს მაინც ველოსიპედით გადის. გამოკითხვამ აჩვენა, რომ დასაქმებულ ბელგიელთა 39%-თვის ველოსიპედი წამყვანი ტრანსპორტია.
ფლანდრიაში არის „De Lijn“ (ველოსიპედის დღე), ყოველწლიური ღონისძიება, სადაც მანქანებისთვის გზები იკეტება და მილიონობით ადამიანი ველოსიპედით მოძრაობს.
გენტის ცენტრი კერძო მანქანებისთვის დაკეტილია და მოსახლეობის 70% ველოსიპედით, ფეხით ან საზოგადოებრივი ტრანსპორტით გადაადგილდება.
დასკვნა: ბელგია პატარა, მაგრამ განსაკუთრებული ქვეყანაა.
ის სხვადასხვა ენას, კულტურას და ეპოქას აერთიანებს, მაგრამ მათ შორის წონასწორობას შესანიშნავად ინარჩუნებს.
ლუდიდან და შოკოლადიდან პოლიტიკამდე და არქიტექტურამდე, ყველა წვრილმანში ისტორიაზე და ხარისხზე ყურადღება იგრძნობა.
ეს ყველაზე მოთხოვნადი ტურისტული მიმართულება არ არის, მაგრამ მისი გაცნობა ნამდვილად ღირს, რადგან ბელგია მხოლოდ გემოვნება არ არის, ეს სიღრმეა..
