17 ნოემბერი ქართული პოეზიის მეფის, გალაკტიონ ტაბიძის დაბადების დღეა. 133 წლის წინ, ქუთაისის მაზრის სოფელ ჭყვიშში დაიბადა მეოცე საუკუნის უდიდესი პოეტი, რომელმაც სრულიად ახალი პოეტური სამყარო შექმნა.
თანამედროვეთა მოგონებებიდან ჩანს, რომ გალაკტიონი გულჩახვეული, ფიქრიანი და განსაკუთრებული მგრძნობელობით გამოირჩეული ბავშვი ყოფილა. მასში ბავშვობიდან ხედავდნენ თვისებებს, რომლებმაც მისი, როგორც პოეტის უნიკალურობა განსაზღვრა.
ტრაგიკული ბედის პოეტს არც ცხოვრებაში უმართლებდა და არც სიყვარულში. მისი პირველი სიყვარული საკუთარი მასწავლებლის, რაფიელ ჩიხლაძის ქალიშვილი – რაისა ყოფილა, რომელიც სასწავლებლად კიევში გაემგზავრა და იქვე გათხოვდა. პირველ სიყვარულს გალაკტიონმა “უსიყვარულოდ” მიუძღვნა.
„უსიყვარულოდ მზე არ სუფევს ცის კამარაზე, / სიო არ დაჰქრის, ტყე არ კრთება სასიხარულოდ… / უსიყვარულოდ არ არსებობს არც სილამაზე, / არც უკვდავება არ არსებობს უსიყვარულოდ…/.
გალაკტიონის პოეზიაში ხშირად გვხვდება შორეული, მიუწვდომელი ქალის სახება, რომელიც პოეტის შთაგონების წყაროდ ქცეულა. ასეთი ქალის სახებას ვხედავთ ლექსში „რაც უფრო შორს ხარ“ ან „მოვა, მაგრამ როდის?“
რაც უფრო შორს ხარ – მით უფრო ვტკბები!/ მე შენში მიყვარს ოცნება ჩემი,/ ხელუხლებელი – როგორც მზის სხივი,/ მიუწვდომელი – როგორც ედემი.
“შორეული ქალის ეშხი მოვა… მაგრამ როდის?/ სიყვარული სასახლეში მხოლოდ ერთხელ მოდის!/ ასეთია ნაზი ბედი, ბედი რჩეულ ფერის,/ სიცოცხლეში თეთრი გედი მხოლოდ ერთხელ მღერის!”
შორეული და მიუწვდომელია მერის ხატებაც, რომელსაც პოეტმა თავისი ცნობილი ლექსი – „მერი“ მიუძღვნა. მერის პროტოტიპად რუსეთის დუმის დეპუტატის, პროკოფი შერვაშიძის ულამაზესი ასული მიიჩნევა, რომელიც 1918 წელს ნიკოლოზ მეორის ადიუტანტზე დაქორწინდა. გალაკტიონს თავის მუზასთან არათუ სასიყვარულო ურთიერთობა, უბრალო ნაცნობობაც არ ჰქონია, თუმცა საოცნებო ქალის წარმოსახვითი ჯვრისწერა მისთვის ტრაგედიად ქცეულა.
„ვიცი წამება, მაგრამ არ ვიცი,/ ეს გლოვა იყო თუ ჯვარისწერა?“
იმავე 1912 წელს გალაკტიონმა მომავალი მეუღლე – ოლია ოკუჯავა გაიცნო, რომელიც მის პოეზიას აღმერთებდა. წყვილმა 1916 წელს ჯვარი დაიწერა.
„მას შემდეგ, რაც შენ წადი, რაღაც საშინელმა სიცარიელემ მოიცვა ჩემი არსება… სიცარიელემ, რომლის განადგურებას, არ ვიცი, რანაირი მდგომარეობა შეძლებს და რა არის მისი წამალი? …როდესაც შენ აქ იყავი, მე შემეძლო, დამენახე შენ… ჩემთვის უბრალოდ შენს ახლოს ყოფნა საკმარისი იყო, რომ შენ გარდა არაფერზე არ მეფიქრა. როდესაც მწარე ფიქრები, სევდიანი და სასოწარკვეთილი სულიერი განწყობილება შემიპყრობდა, მე მოვქროდი შენსკენ, თუმცა არც შენგან მესმოდა დამამშვიდებელი საუბარი, მაგრამ უბრალო სიახლოვე საკმარისი იყო ჩემთვის“ – წერდა გალაკტიონი 1914 წლის 6 იანვრით დათარიღებულ წერილში ოლია ოკუჯავას.
ოლია ოკუჯავას ეძღვნება გალაკტიონის კიდევ ერთი გენიალური ლექსი „მზეო თიბათვისა“. ამ ლექსით გალაკტიონმა 1917 წელს ოლღა მოსკოვში გააცილა.
„მზეო თიბათვისა, მზეო თიბათვისა / ლოცვად მუხლმოყრილი გრაალს შევედრები / იგი ვინც მიყვარდა დიდი სიყვარულით / ფრთებით დაიფარე ამას გევედრები“.
ბედნიერი მომავალი არც ამ სიყვარულს ჰქონდა – 1929 წელს გალაკტიონის მეუღლე პირველად გადაასახლეს, 1937 წელს – მეორედ, 1941 წელს კი ღალატისა და ტროცკისტობის ბრალდებით დახვრიტეს. ლექს „უკანასკნელ მატარებელში“ გალაკტიონი წერდა:
„ნეტავ ასეთი რად მერგო ბედი/ ყოველჟამს ვკარგო თითო იმედი,/ გამოსალმების ხელოვნებისთვის/ ნუთუ არვინ არს პოეტის მეტი?“
ამის შემდეგ პოეტი ცოტა ხანი ესტონელ მკვლევარ ქალთან ოლღა დარიუსთან ერთად ცხოვრობდა, 1943 წელს კი გენერალ დავით ებანოიძის ქვრივზე ნინო კვირიკაძეზე დაქორწინდა და მასთან სიცოცხლის უკანასკნელი 17 წელი გაატარა.
“მე ჩემს ნინოში გხედავ,/ ჩემო ქართველო დედავ,/ შენი ხელების კოცნას/ სწორედ ამიტომ ვბედავ/ ბევრნი გვყოლოდნენ მსგავსნი/ ო, ნეტავ, ნეტავ, ნეტავ…“.
გალაკტიონ ტაბიძე 1959 წლის 17 მარტს გარდაიცვალა. პოეტმა სიცოცხლე თვითმკვლელობით დაასრულა.
