არსებობენ, შენობები, რომლებიც ჩუმად ერწყმიან ქალაქს და არიან ისეთი ნაგებობები, რომლებიც გესაუბრებიან საკუთარი იდეით ან მკვეთრად გაცხადებული ხასიათით.
„კაზა სოლე“ – ქართული არქიტექტურული პროექტი, რომელიც ახლა შენდება თბილისში, ბაგების მწვანე ფერდობებზე, სწორედ ასეთი სივრცე იქნება. ახალ არქიტექტურულ ხედვას, სადაც ისტორია და თვითმყოფადობა საფუძველია, იმ დიდ დიალოგამდე მივყავართ, რომელიც ვენეციის არქიტექტურულ ბიენალეზე წელს გაიმართა.
ნიკოლოზ ლეკვეიშვილის ამ პროექტმა მიიღო სპეციალური მოწვევა 2025 წლის ვენეციის არქიტექტურის ბიენალეს პარალელურ გამოფენაზე – პრესტიჟულ სივრცეში, სადაც მხოლოდ გამორჩეული პროექტების ექსპოზიციებია. აქ ქართული იდეა – მკაფიოდ, თბილისურად და თან სრულიად თანამედროვედ გაჟღერდა.
სიცოცხლის არქიტექტურა
როდესაც სივრცე ურთიერთობას ნიშნავს. „კაზა სოლე“ არის იდეა მიკროქალაქზე – საცხოვრებელზე, რომელიც ადამიანზეა მორგებული და არა მშრალ ფუნქციებზე. ადგილი, სადაც არქიტექტორი არა მხოლოდ აშენებს, არამედ ხსნის ახალ სივრცეებს და სახლს უბრუნებს მზეს, სინათლეს, ურთიერთობებს.
„არ მინდოდა ტექნოლოგიური გამოსავალი. მინდოდა სივრცე, რომელიც ადამიანისთვის მუშაობს“, – ამბობს ნიკოლოზ ლეკვეიშვილი, პროექტის ავტორი და TIMM Architecture-ის დამფუძნებელი.
პროექტის მთავარი სიმბოლო თბილისური აივანია – სივრცე, რომელიც ისტორიულად იყო ქალაქთან საუბრის ადგილი. არც მთლიანად კერძო და არც საჯარო, არამედ – შუალედური, სანდო, თბილი. როგორც თვითონ ამბობს, ეს არის ადგილობრივი არქიტექტურის იმპულსი, რომელიც თანამედროვე ენით უნდა გვესაუბროს.
ვენეციამდე და უკან
ვენეციის არქიტექტურულ სცენაზე გამოსვლა კონკურსით არ მომხდარა – ეს იყო პირადი მოწვევა. კრიტიკოსი და კურატორი, ვლადიმირ ბელოგოლოვსკი, ნიუ-იორკში მოღვაწე, წლებია აკვირდება თანამედროვე არქიტექტურას და მკვეთრად არჩევს სტანდარტულს შთამაგონებლისგან.
„ეს არ არის პროექტი, რომელსაც მხოლოდ დათვალიერება სჭირდება. ეს არის იდეა, რომელსაც გრძნობ. ის ამბობს რაღაცას როგორც თბილისზე, ისე ქალაქებზე ზოგადად“, – აღნიშნა ბელოგოლოვსკიმ.
„კაზა სოლე“ გამოფენაზე ისეთ არქიტექტორებთან ერთად გამოიფინა, როგორებიც არიან სერგეი ჩობანი (გერმანია), ზეიგა გაილე (ლატვია), რობერტ კონიეჩნი (პოლონეთი) და სხვები – რაც პროექტის პოზიციონირებას კიდევ უფრო მკაფიოსა და ავტორიტეტულს ხდის.
კონსტრუქცია, რომელიც ურთიერთობას აშენებს
პროექტი შედგება სამი შენობისგან, თითოეულ მათგანში – ინდივიდუალური ბინები და საერთო, გამწვანებული ტერასები. ყოველი ბინა მზის შუქს სრულად იღებს. ყოველი ბინა ხსნის კარს ღია სივრცისკენ. ხოლო ყოველ შენობას გააჩნია საკუთარი სოციალური პლატფორმა – 150 კვ.მ. საერთო აივანი, რომელიც ცხოვრების ჩარჩოდან გამოყვანას ემსახურება.
აივანი აქ აღარ არის მხოლოდ არქიტექტურული ელემენტი – ის ხდება ყოველდღიურობის სცენა, სიცოცხლის შუქით განათებული. მას აქვს ძალა, ადამიანი საკუთარი შინაგანი „ოთახებიდან“ საზოგადოებრივი სინათლისკენ გამოიყვანოს.
რატომ ახლა? რატომ აქ?
დღეს, როცა ჩვენი რეალობა სულ უფრო ეკრანებს შორის იკარგება, სივრცეებს ახალი ფუნქცია უნდა დაეკისროს – ადამიანები ერთმანეთთან დააბრუნოს.
და როგორც ლეკვეიშვილი ამბობს, სწორედ ეს არის მისი არქიტექტურის მისია – სივრცე, რომელიც ცხოვრებას იწვევს, არამარტო იცავს.
„კაზა სოლე“ არის კონცეპტუალური პასუხი იმ ფსიქოლოგიურ, სოციუმისგან განყენებულ სივრცეზე, რომელშიც თანამედროვე ადამიანი ხშირად ცხოვრობს. ეს არის მცდელობა, არქიტექტურამ ხელახლა მოიფიქროს ქალაქი – არა როგორც ბეტონის რუკა, არამედ როგორც თანაზიარების სისტემა.
მზის ქვეშ – თანაც გულწრფელად
პროექტის დასრულება სამ წელიწადში იგეგმება. მაგრამ მისი იდეა უკვე ახლა ცვლის ადგილობრივ არქიტექტურულ ლექსიკას. „კაზა სოლე“ იქმნება მათთვის, ვისაც არ ეშინია გაღებული კარების, დილის სხივის, ხმაურიანი აივნისა და ცოცხალი ურთიერთობის.
ეს არ არის უბრალოდ საცხოვრებელი. ეს არის სივრცე, რომელიც ურთიერთობას საშუალებას აძლევს… და მერე – ხელს არ უშლის.
ტექსტი: მაია წერეთელი
ფოტო: თამუნა ტაბატაძე (Tamoon)
