განვითარებული მსოფლიოს ბიზნესის წარმომადგენლები მიზნად ისახავენ პოზიტიური სოციალური ზემოქმედების ხელშეწყობას. საზოგადოების ჩართულობა და ფილანთროპია მოიცავს სტრატეგიულ ინიციატივებს, რომლებიც სცილდება უბრალო კორპორაციულ სოციალურ პასუხისმგებლობას და ხაზს უსვამს სიმბიოზურ ურთიერთობას ბიზნესსა და საზოგადოებებს შორის, რომლებსაც ისინი ემსახურებიან.
მოცემულ კონტექსტში კომპანიები, რომლებიც პრიორიტეტს ანიჭებენ საზოგადოების ჩართულობას, ხშირად აყალიბებენ პროგრამებს, რომლებიც ორიენტირებულია განათლებაზე, ჯანმრთელობაზე, გარემოს მდგრადობასა და ეკონომიკურ განვითარებაზე. ეს ინიციატივები შეიძლება მოიცავდეს სტიპენდიების დაფინანსებას, ადგილობრივი სკოლების მხარდაჭერას, ჯანდაცვის სერვისების უზრუნველყოფას და ეკოლოგიურად სუფთა პრაქტიკის ხელშეწყობას. მიზანია საზოგადოების გამოწვევების მოგვარება და ერთობლივი პასუხისმგებლობის გრძნობის გაღვივება.
ამ განტოლებაში ფილანთროპია გადამწყვეტ როლს ფინანსური მხარდაჭერით თამაშობს, რაც ამ ინიციატივების რეალიზებისთვისაა საჭირო. იქნება ეს პირდაპირი შემოწირულობებით, პარტნიორობით არაკომერციულ ორგანიზაციებთან თუ თანამშრომელთა მოხალისეობის პროგრამებით. ფილანთროპია საშუალებას აძლევს ბიზნესს, გააძლიეროს დადებითი გავლენები.
„თიბისი“ ბანკი და პოზიტიური ტენდენციების ხელშეწყობა
ჩვენ მოგვეცა საშუალება, გვესაუბრა „თიბისი“ ბანკის სტრატეგიული პროექტების ლიდერ ალექსანდრე მაყაშვილთან. მან გაგვიზიარა კომპანიის მრავალწლიანი გამოცდილება, თავისი შეხედულებები საზოგადოების ჩართულობისა და ფილანთროპიის მნიშვნელობაზე.
რა არის ბიზნესის როლი და ადგილი საზოგადოებაში?
ბიზნესის როლი საზოგადოებაში შეიძლება რამდენიმე ნაწილად დაიყოს. ერთი, რა თქმა უნდა, არის სამეწარმეო საქმიანობის განხორციელება, ადამიანების დასაქმება, საზოგადოებისთვის მომგებიანი სერვისების შეთავაზება და გადასახადების გადახდა. ანუ ბიზნესი ეკონომიკურად უნდა იყოს საჭირო და მომგებიანი საზოგადოებისთვის. ეს ძალიან მნიშვნელოვანია, განსაკუთრებით, თუ ვლაპარაკობთ განვითარებადი ეკონომიკის მქონე ქვეყნებზე.
მეორე ნაწილი განსაკუთრებით დიდ ბიზნესებს ეხება, რომლებსაც მაღალი სოციალური გავლენა აქვთ. მათ ხელეწიფებათ პოზიტიური ტენდენციების ხელშეწყობა და დადებითი სტანდარტების დამკვიდრება. ეს შეიძლება შეეხებოდეს სამუშაო ნორმებს, რომელიც დაფუძნებულია ადამიანებისთვის შესაძლებლობების თანაბარ მიწოდებაზე და გამორიცხავს სამუშაო გარემოში დისკრიმინაციას ან სხვა არასწორ პრაქტიკებს.
რომელი ფაქტორები აყალიბებს კერძო სექტორთან საზოგადოების არსებულ დამოკიდებულებას?
საზოგადოებაში არსებული აღქმები და მოლოდინები, თუ რა უნდა გააკეთოს კერძო სექტორმა, აყალიბებს არსებულ დამოკიდებულებას.
არის სექტორები, რომლის მიმართაც უფრო მაღალი მოთხოვნებია, მაგალითად, იგივე ფინანსური სექტორი, და არის სექტორები, რომლებსაც ნაკლები ყურადღება ეთმობა. თუმცა მე მიმაჩნია, რომ ყველა მსხვილ ინდუსტრიას დიდი როლი აქვს საზოგადოებაში. როგორ პასუხობენ არსებულ აღქმას, მოლოდინების გამართლებას ცდილობენ? რას აკეთებენ კერძო სექტორის წამომადგენლები მაშინ, როცა ამ მოლოდინების შეცვლა სურთ? მაგალითად, თუ გვსურს მოქალაქეები იყვნენ ორიენტირებული სხვადასხვა სოციალური ჯგუფების დაცვაზე და ამ მხრივაც აფასებდნენ კომპანიებს, ამ შემთხვევაში ბიზნესის წარმომადგენლები არ უნდა დაელოდონ საზოგადოების აღქმის შეცვლას, ამის ნაცვლად, მათ უნდა მიიღონ ინიციატივა, გახდნენ ცვლილებების პიონერები. დღეს ასეთი ტრანსფორმაციების ინიცირებით კომპანიებს შეუძლიათ საზოგადოების აღქმაზე პოზიტიური გავლენა მოახდინონ. ეს პროაქტიური მიდგომა ახდენს მათ პოზიციონირებას, როგორც ლიდერებს ცვლილებების მამოძრავებელ საქმეში, რაც მაგალითს აძლევს სხვა კომპანიებს, მათ მიჰბაძონ.
როგორ ფიქრობთ, კომპანიებს შეუძლიათ იპოვონ ბალანსი საზოგადოებისთვის სიკეთის კეთებასა და საკუთარი ბიზნესმიზნების მიღწევას შორის?
მიმაჩნია, რომ ეს არის ურთიერთდაკავშირებული პროცესი. ერთი მხრივ, ჩვენ გვესმის, რომ საბოლოო ჯამში თუ რაღაც პრაქტიკა დიდი ხნის განმავლობაში კომპანიის მოგებაზე ნეგატიურად აისახება, კომპანიას ძალიან გაუჭირდება ამ პრაქტიკის შენარჩუნება, მაგრამ თუ საზოგადოება რაღაც ინიციატივას გარკვეული დროის განმავლობაში პოზიტიურად უპასუხებს და ამით კომპანიის მიმართ ნდობა გაიზრდება, კომპანიას აქვს იმის მოტივაცია, რომ გარკვეული პერიოდი რაღაცა მოიკლოს, თუნდაც შემოსავალი იმისთვის, რომ საზოგადოებას მეტი სარგებელი მოუტანოს.
პრაგმატული თვალსაზრისით, მნიშვნელოვანია იმის აღიარება, რომ კომპანიასთან დაკავშირებული პირები – იქნება ეს დამფუძნებელი, მენეჯმენტი თუ თანამშრომლები – საზოგადოების განუყოფელი წევრები არიან. არსებითად, ეს ციკლი გვთავაზობს, რომ მიუხედავად უშუალო ფინანსური დანახარჯებისა ან შემოსავლების მიზანმიმართული შემცირებისა, რაც გამოწვეულია დღეს სოციალურ ინიციატივებში ინვესტიციების შედეგად, ქმედებები, სავარაუდოდ, დაფასებული იქნება საზოგადოების მიერ.
რაციონალური ლინზებით ამ კონცეფციის ფარგლებში, ბიზნესი შეიძლება რაციონალურ აგენტად ჩაითვალოს. საზოგადოებასთან თანამშრომლობით ამ რაციონალურ აგენტს შეუძლია ხელი შეუწყოს სასარგებლო ურთიერთობას. ბიზნესს, როგორც რაციონალურ სუბიექტს, შეუძლია დაამყაროს ხელსაყრელი და ჰარმონიული კავშირი საზოგადოებასთან, შექმნას ორივე მხარისთვის მომგებიანი სცენარი.
შეგიძლიათ გააზიაროთ თქვენი კომპანიის საზოგადოების ჩართულობის ინიციატივების კონკრეტული მაგალითები?
„თიბისი“ ბანკი დაარსების დღიდან მუდმივად ამახვილებს ყურადღებას პოზიტიური სოციალური ცვლილებების ხელშეწყობაზე. ადრეულ პერიოდში, სანამ ტერმინები „ბრენდი“, „სოციალური პასუხისმგებლობა“ და „მარკეტინგი“ გავრცელდებოდა, ბანკი აქტიურად უჭერდა მხარს კულტურის სფეროს მუშაკებს.
კულტურა და ხელოვნება, უფრო ფართო გაგებით, კვლავ რჩება „თიბისი“ ბანკის ყურადღების ცენტრში. ამ სფეროში ფლაგმანი პროექტია „საბას“ ინიციატივა, საამაყო ონლაინბიბლიოთეკით და პრესტიჟული „საბას“ ჯილდოთი.
ასევე, განათლება არის კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი სფერო, რაზეც კომპანია ყურადღებას ამახვილებს. ტექნოლოგიური პროგრესის შეუქცევად გზაზე „თიბისი“ ბანკი განსაკუთრებით აქტიურია ამ კუთხით საგანმანათლებლო პროექტებში, რომლებიც ემსახურება ბავშვებს, სტუდენტებსა და ზრდასრულ პროფესიონალებს.
როგორც საზოგადოებისთვის ცნობილია, „თიბისი“ ბანკი 2015 წლიდან უცვლელი პარტნიორია რაგბის კავშირის, საქართველოსთვის მისი მნიშვნელობიდან გამომდინარე. ეს ხაზს უსვამს მის ერთგულებას ქართული საზოგადოების სასიცოცხლო ასპექტების მხარდაჭერაზე.
რა როლს ასრულებს ფილანთროპია თქვენი კომპანიის CSR სტრატეგიაში?
ბანკის მიდგომა სოციალური გავლენისადმი შეიძლება დაიყოს ორ ძირითად ასპექტად. პირველი არის ის, რასაც შეიძლება ვუწოდოთ „სუფთა ფილანთროპია“, სადაც პროექტები ხორციელდება ამ თემაზე საუბრის გარეშე. მაგალითები მოიცავს სხვადასხვა სოციალური ჯგუფის მხარდაჭერას კრიტიკულ პერიოდებში, როგორიცაა COVID-19-ის პანდემია ან სხვა მგრძნობიარე დრო, როდესაც საზოგადოების წახალისება განსაკუთრებით საჭიროა.
ჩვენს პრაქტიკაში ასევე არაერთხელ დამყარდა თანამშრომლობა საერთაშორისო ორგანიზაციებთან, სადაც ბანკი კონკრეტული ინიციატივების დონორია.
ფილანთროპიის მეორე ასპექტს შეიძლება ეწოდოს „სოციალური პასუხისმგებლობა“, რომელიც მიმართულია საქველმოქმედო პროექტებისკენ, რომლებიც ხელს უწყობენ განვითარებას. ეს გულისხმობს ინდივიდებისთვის განათლების მიღების ან დასაქმების პერსპექტივის გაუმჯობესების შესაძლებლობლობას, როგორც ინვესტიცია ქვეყნის სხვადასხვა სფეროში და ამ სფეროებში აქტიურად ჩართული ადამიანების მხარდაჭერის საშუალებას. ეს ასპექტი ემთხვევა ბანკის ბრენდის პრინციპებს, რომელიც ღიად გამოხატავს თავის ერთგულებას ამ ინიციატივების მიმართ და მათ ბრენდის იდენტობაში აერთიანებს. ეს საშუალებას აძლევს ბანკს, გააფართოოს თავისი მარკეტინგული ძალისხმევა პროდუქციის ან მომსახურების პირდაპირი გაყიდვების ხელშეწყობის მიღმა, ის ხდება ორმხრივი სარგებლის პლატფორმა საზოგადოებისა და ბიზნესისთვის.
რა გამოწვევების წინაშე დადგა „თიბისი“ ბანკი საზოგადოების ჩართულობისა და ფილანთროპიული ინიციატივების განხორციელებისას?
უპირველესი გამოწვევა, რომლის წინაშეც ვდგავართ, რაც 2015 წლიდან რაგბიში ჩვენი ჩართულობის მაგალითია, მდგომარეობს თავად სპორტის შესახებ ცნობიერებისა და ცოდნის გაზრდაში. ეს არ არის მხოლოდ საქართველოს ნაკრების წარმატებების აღნიშვნა; ჩვენი მიზანი ვრცელდება რაგბის უფრო ღრმა გაგებაზე საზოგადოებაში. ჩვენ მიზნად ვისახავთ, მეტმა ადამიანმა გაიაზროს თამაშის სირთულეები, მიჰყვეს ჩვენს მორაგბეებს და მათი კლუბური ჩართულობა განახლდეს.
ანალოგიურად, როდესაც ჩვენ ვთანამშრომლობდით ეროვნულ მუზეუმთან, ჩვენი ყურადღება გამახვილდა თანამედროვე საკომუნიკაციო არხების გამოყენებაზე მუზეუმის საგანძურის წარმოჩენის მიზნით. ახალი თაობის ჩართულობის მნიშვნელობიდან გამომდინარე, ჩვენ მიზნად დავისახეთ ისტორიული თემების წარმოჩენა მათი ინტერესების შესაბამისად. მაგალითად, როდესაც „ვანის“ მუზეუმი გაიხსნა 2020 წელს, ჩვენი გამოწვევა იყო სწორი კომუნიკაცია, რათა არა მხოლოდ მცოდნე მოზრდილების, არამედ უფრო ფართო აუდიტორიის, განსაკუთრებით ახალგაზრდა თაობის ყურადღება მიგვეპყრო.
როგორც ფინანსური ინსტიტუტი, რომელიც ემსახურება მთელ საქართველოს, ჩვენ ვცდილობთ მხარი დავუჭიროთ თემებს, რომლებიც მნიშვნელოვანია საზოგადოებისა და ქვეყნისთვის.
რას ურჩევთ სხვა კომპანიებს?
კომპანიის მასშტაბს გააჩნია. ჩემი აზრით, საქართველოში დიდი კომპანიების უმრავლესობა კონკრეტულ სფეროს ირჩევს. ვფიქრობ, ეს ტენდენცია მზარდია, რაც ძალიან კარგია. პატარა კომპანიებსაც, რა თქმა უნდა, პროექტები შეუძლიათ თავიანთი მასშტაბის შესაბამისად განახორციელონ. რაც ყველაზე მნიშვნელოვანია, მათ სწორად უნდა აირჩიონ სოციალური საკითხი, რომელიც მათი ბიზნესისა და კომპანიის მიზნების შესაბამისი იქნება. პრაქტიკა გვაჩვენებს, რომ რამდენადაც მსგავსი მიზნები ახლოსაა კომპანიის იდენტობასთან და არის ავთენტური,ის მით მეტად წარმატებული და მდგრადი იქნება.
ეს სტატია მომზადდა საქართველოს სტრატეგიული კვლევებისა და განვითარების ცენტრის (CSRDG) მხარდაჭერით, ევროკავშირისა და კონრად ადენაუერის ფონდის მიერ დაფინანსებული პროექტის „სამოქალაქო საზოგადოების ინიციატივა: მდგრადი, ღია და ანგარიშვალდებული სამოქალაქო საზოგადოების ორგანიზაციები საქართველოს განვითარებისთვის“ ფარგლებში. მის შინაარსზე სრულად პასუხისმგებელია ჟურნალი OK! და შესაძლოა, რომ იგი არ გამოხატავდეს ევროკავშირის (EU), კონრად ადენაუერის ფონდის (KAS) და საქართველოს სტრატეგიული კვლევებისა და განვითარების ცენტრის (CSRDG) შეხედულებებს.
პროექტს „სამოქალაქო საზოგადოების ინიციატივა“ ახორციელებს კონსორციუმი კონრად ადენაუერის ფონდის (KAS) ხელმძღვანელობით შემდეგ არასამთავრობო ორგანიზაციებთან ერთად – საქართველოს სტრატეგიული კვლევებისა და განვითარების ცენტრი (CSRDG), სამოქალაქო საზოგადოების ინსტიტუტი (CSI), კონსულტაციის და ტრენინგის ცენტრი (CTC), განათლების განვითარების და დასაქმების ცენტრი (EDEC) და ევროპული პოლიტიკის ინსტიტუტი (IEP).
